Ülkemizin doğusunda yer alan ve 14 şehre sahip Doğu Anadolu bölgesi gezilecek yerler; antik kentleri, tarihi şehirleri ve gezilecek yerleri ile içinde bulunduğu geniş bir coğrafyayı tanımlar. Tarihinde önemli medeniyetler ve beylikler olan bölgede birçok kale, antik kent, tarihi şehir ve ören yeri bulunmaktadır. On dört şehir bulunmasına rağmen bu bölgenin nüfusu, 2019 yılında 5 milyon 966 bin 101 olarak ölçülmüştür, bu sebeple diğer bölgelerimize kıyasla en az nüfusa sahiptir.
Doğu Anadolu bölgesinin ismi 1941 yılında Ankara’da yapılmış olan I. Coğrafya Kongresi tarafından verilmiştir. Doğu Anadolu bölgesinin en batısında Malatya Darende ilçesi, en kuzeyinde Ardahan Posof, en güneyinde Hakkâri Derecik, en doğusunda ise Iğdır Aralık ve Dilucu Sınır Kapısı bulunmaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi aynı zamanda Irak, İran, Ermenistan, Gürcistan ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile komşudur ve sınırları bulunmaktadır.
Bu kadar geniş bir yelpazeyi anlatmak zor olsa da Doğu Anadolu bölgesi gezilecek yerler, ancak şehir şehir ayırarak anlatımı ile çok daha kolay olacaktır. Bu yüzden planlamak istediğiniz bir Doğu Anadolu gezisi için çok rahat rota ve güzergâh yapılmaktadır.
Malatya Arkeoloji Müzesi veya Malatya Müzesi, Malatya şehrinde gezilecek müzelerin başında gelmektedir. Ayrıca Beşkonaklar Etnografya Müzesi, Atatürk Anı Evi ve Etnografya Müzesi de kentin diğer müzeleridir.
Malatya ayrıca Arslantepe Höyüğü ile de Anadolu tarihine ışık tutmaktadır. Dünyadaki ilk devlet şeklinin aldığı resmi bir kültür ve dini merkezdir. Bugün dünyadaki ilk kılıçların yapıldığı ve bulunduğu yer de Arslantepe höyüğü olarak geçmektedir. Malatya kentinin kurulduğu ve günümüzde Eski Malatya olarak geçen Battalgazi ilçesinde de Eski Malatya Ulu Cami, Anadolu Selçuklu Devletinin günümüze kadar gelen enfes eserlerinden biridir.
Malatya’ya bağlı Arapgir ilçesinde bulunan Onar Köyü sınırları içerisinde ise Anadolu’nun en eski Cemevi bulunmakla birlikte köyün çevresinde de keşfedilmeyi bekleyen kral mezarları da vardır.
Malatya Arapgir ilçesindeki Onar köyü Doğu Anadolu bölgesi gezilecek yerler arasında önemli bir yere sahiptir. Onar köyü içinde Anadolu’nun ilk Cemevi bulunmaktadır. Ayrıca Roma dönemi kaya mezarları köyün etrafında bulunmakta ve Göktürkçe mezar taşları da yine köyde bulunan modern Cemevi içinde sergilenmektedir.
Erzincan kenti müze konusunda ne yazık ki diğer şehirlere göre çok şanssızdır. Erzincan şehir merkezine 15 km mesafede Urartulara ait Altıntepe Kalesi bulunmakla birlikte buradaki eserler Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmektedir. Şehir içinde müze olmamakla birlikte Erzincan’a bağlı Kemaliye ilçesi ve Apçağa köyü müze ve tarihi eser konusunda olduğu kadar doğal güzellikleri ve tarihi evleri ile ilgi odağı olmaktadır.
Günümüzde Ali Demirsoy Doğa Tarihi Müzesi, Etnografya Müzesi, Ahmet Kutsi Tecer Kültür Evi, Ocak köyü Ali Gürer Müzesi Kemaliye’de gezilecek yerlerin başında gelmektedir.
Elazığ şehri içerisinde üniversite kampüsü içerisinde bulunan Elazığ Arkeoloji ve Etnografya Müzesi 2016 yılından beri geçici olarak kapalıdır. Ancak Elazığ’ın tarihi ilçesi Harput mahallesinde olan Urartulara ait Harput Kalesi ve hemen yakınındaki Eğri Minare (Harput Ulu Cami) görülmeye değer tarihi yerlerdendir.
Tunceli kenti, özellikle doğal güzellikleri ile adını duyurmuş olsa da son yıllarda Tunceli Kent Müzesi ve Dersim Müzesi olmak üzere müzecilik konusunda da ilerleme kaydetmiştir. Bunların yanında Pertek Kalesi ve Ergen Kilisesi tarihi yerler olmak üzere Munzur Vadisi Milli Parkı ve Munzur Gözeleri, Ovacık Kayak Merkezi, Örenönü Tabiat Parkı Tunceli sınırları içinde gezilecek diğer yerlerdendir.
Bingöl şehri ne yazık ki hiç müze olmayan kentlerimizdendir. Yakın zamanda Bingöl Müzesi isminde bir müze çalışması başlamış olsa da yakın tarihte kentte bir müze olması zor görünmektedir. Bunun yanında Bingöl’e ait 150 yıllık tarihi yerel kıyafet ve eşyalar ise Bingöl Belediyesi Kültür Merkezi içerisinde bir odada sergilenmektedir.
Müzesi olmayan Bingöl kentinde ise görülecek doğal güzellikler ve tarihi yerler bulunmaktadır. Sülbüs dağı, manzarası için görülebilir. M.S. 5.yy’a ait Erken Hristiyanlık Dönemi’ne ait Zağ Mağaraları yine Bitlis’te görülmesi gereken yerlerdendir. Solhan ilçesindeki ‘Yüzen Adalar’ da ilginç bir doğa harikasıdır. Bir krater gölünde bulunan üç ada üzerine çıkılabilmekte ve itilerek hareket ettirilmektedir. Son olarak Genç ilçesindeki Kral Kızı Kalesi de Bingöl’de gezilecek tarihi yerler arasındadır.
Cumhuriyet tarihimizde önemli bir yeri olan Erzurum müzeler ve tarihi yerler konusunda iyi ve şanslı bir konumdadır. Kentte Erzurum Arkeoloji Müzesi, Yakutiye Medresesi içerisinde Türk-İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi, Erzurum Atatürk Evi Müzesi ve 23 Temmuz Erzurum Kongre Binası Resim Heykel Müzesi ve Galerisi bulunmaktadır. Bunun yanında Erzurumlu Emrah Edebiyat Müzesi de gezilecek Erzurum Müzeleri arasındadır.
Doğu Anadolu bölgesi gezilecek yerler içinde Erzurum kentinde özellikle Anadolu Selçuklu eserleri, Osmanlı dönemi eserleri görülmeye değerdir. Çifte Minareli Medrese, Erzurum Kalesi, Yakutiye Medresesi, Üç Kümbetler, Tarihi Erzurum Evleri, Nene Hatun Tarihi Milli Parkı, Aziziye Tabyası, Çobandere köprüsü ve Erzurum Saat Kulesi kent içindeki önemli görülmesi gerekli yerlerdir. Ayrıca Erzurum doğal güzellikleri içerisinde Türkiye’nin en görkemli şelalesi olan Tortum Şelalesi, Narman Peribacaları da Erzurum sınırları içindedir. Şehir sınırları içindeki Palandöken Dağı ise kış turizminde önemli olmasına rağmen yazın da ziyaret edilebilir. Şehir sınırları dışına çıkıldığında ise keşfedilecek birçok Türkmen, Alevi ve Ermeni köyü bulunmaktadır.
Kars müzeleri denildiğinde Kars Arkeoloji Müzesi (Kars Müzesi), Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesi, Gazi Ahmet Muhtar Paşa Kültür Evi ve Namık Kemal Kültür Evi müzeleri akla gelmektedir. Bugün Urartulara ait birçok tarihi kalıntı da Kars’ta gezilmektedir. Doğu Anadolu bölgesi gezilecek yerleri denildiğinde Kars tarihi yerleri şu şekilde sıralayabiliriz: Kars Kalesi, Ani Harabeleri, Taş Köprü, Kümbet Cami veya Havariler Kilisesi, Yanık Kilise veya Kazım Karabekir Cami, Katerina Köşkü ve Horomos Manastırı. Ayrıca şehir dışına çıkıldığında görülmesi gerekli olan en önemli yerlerden biri de Sarıkamış’tır. Sarıkamış Kültür Evi ve Şehitliği Doğu Cephesi’ni anlayıp anabileceğiniz en önemli merkezlerdendir. Ayrıca Kars içinde de Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesi görülmelidir.
Kars doğal güzelliklerinin başında ise Çıldır Gölü gelmektedir. Özellikle kışın buz tutan göle turistik geziler yapılmakta ve çeşitli eğlenceler tertiplenmektedir. Muhtemelen son yılların en çabuk kirlenene göllerinden olacaktır.
Doğu Anadolu bölgesi gezilecek yerler arasında Muş kentine ait tarihi yerler ve kaleler bulunmuş olsa da sayıca azdır. Muş kenti içinde müze bulunmamaktadır. Malazgirt Kalesi, Muş Kalesi, Kutsal Havariler Manastırı, Haspet kalesi Muş ilinde gezilecek yerlerin başında gelmektedir.
Bitlis’te iki müze bulunmaktadır. İlk Bitlis Etnografya Müzesi olan müzede Bitlis’e özgü kıyafetler ve tarihi eşyalar yer almaktadır. İkincisi ise Ahlat Selçuklu Müzesi olarak da isimlendirilen Ahlat Selçuklu Mezarlığı’dır. Ahlat Selçuklu mezartaşları dünyaca ünlü bezemelere sahiptir ve yerel bir taş kullanılarak yapılmıştır. Bunun yanında Bitlis doğal güzellikleri olarak Süphan Dağı, Nemrut Krater gölü bulunmaktadır. Ayrıca Bitlis tarihi yerler olarak Bitlis Kalesi, Ihlasiye medresesi, Ulu Kümbet, Kef kalesi ve Erzen Hatun Türbesi önemli mimari ve tarihi yerlerdir.
Ağrı İshak Paşa Sarayı ve Ağrı dağı, Ağrı kentinde görülecek yerlerin başında gelmektedir. Ağrı’da müze bulunmamakla birlikte iki adet müze yapılacağı ulusal basında haber olarak geçmektedir. Ağrı’nın doğal güzellikleri için Ağrı Dağı Milli Parkı, bu kentimizde gezilecek doğal yerlerin başında gelmektedir.
Ardahan ilindeki tek müze Ardahan Kongre ve Kent Müzesi’dir. Bunun yanında Ardahan tarihi yerler olarak Şeytan Kalesi, Ardahan kalesi gezilebilir.
Van gölünün de sınırları içinde olduğu Van kentinde önemli eserleri barındıran Van Müzesi vardır. Urartu eserlerinin yoğunlukta olduğu müzede Müze kart geçmektedir. Van kenti ilk Urartu başkenti olan Arzaşkun antik kenti ve ikinci ve en bilinen Urartu başkenti olan Tuşpa’ya da ev sahipliği yapmaktadır. Kent içinde ve çevresinde görülmesi gerekli tarihi yerler arasında Van Kalesi, Ayanis Kalesi, Hoşap Kalesi ve Yedi Kilise de bulunmaktadır.
Iğdır’da Iğdır müzesi olarak Ermeniler Tarafından Katledilen Şehit Türkler Anıt ve Müzesi bulunmaktadır. Ayrıca Kul Yusuf Kümbeti de müze olarak gezilebilir. Bunun yanında Iğdır tarihi yerler ve doğal güzellikler olarak Karakale Harabeleri, Ahura Harabeleri, Tuzluca Tuz mağaraları, Koç Başı Mezarlar ve Meteor Çukuru gezilebilir.
Doğu Anadolu bölgesinin en güneydoğusunda bulunan Hakkâri ilinde sanılanın aksine gezilecek birçok tarihi yer bulunmaktadır. Özellikle Hakkâri’nin batısında Gevaruk ve Tirşin yaylalarında binlerce kaya resmi bulunmaktadır. Günümüzden 8000 yıl öncesine dayanan kaya resimlerinin bulunduğu alan açık hava müzesi niteliğindedir. Yüksekova’da bulunan Dev Evleri (Dirheler), Kaledibi buluntuları (Hakkâri Stelleri) diğer gezilecek tarihi yerlerdir.
Bunun yanında Hakkâri ilinde birçok tarihi mezarlık da bulunmaktadır. Tarihi Urartu Mezarlığı, Kırmızı Kümbet mezarlığı, Melik Esed mezarlığı, Kale Altı Mezarlığı da Hakkâri kenti diğer tarihi yerleri arasındadır.
Ayrıca İlgili Linkler:
Doğu Anadolu Bölgesi fotoğrafları
Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Karadeniz Bölgesi
Akdeniz Bölgesi
Ege Bölgesi
Marmara Bölgesi
İç Anadolu Bölgesi
Doğu Anadolu bölgesi hava durumu